Autorką poniższego opisu jest Róża Książek-Czerwińska z Muzeum UJ.
Grafiki wypukłe przygotował Lech Kolasiński, artysta-malarz. Dzięki adaptacjom graficznym osoby niewidome i słabowidzące mają możliwość zapoznania się z eksponatem poprzez dotyk. Czyta Jakub Kosiniak.

Opis obrazu

Kraków 1921 r., olej, tektura, 67 cm x 51 cm

Obraz przedstawia Józefa Piłsudskiego (1867-1935), działacza Polskiej Partii Socjalistycznej, Naczelnika Państwa, Naczelnego Wodza, Pierwszego Marszałka Polski, premiera i ministra spraw wojskowych. Na portrecie Józef Piłsudski siedzi w wysokim fotelu. Marszałek założył nogę na nogę, ręce położył na kolanach. Ujęty niemal en face, lekko zwraca głowę w prawą stronę. Prawą rękę z sygnetem na małym palcu położył na prostej żołnierskiej czapce z daszkiem, swojej legendarnej Maciejówce, przysłaniając w ten sposób prawie całkowicie lewą dłoń. Postać Piłsudskiego wraz z oparciem fotela, na którym siedzi stanowi jedyny element kompozycji, która, choć kolorystycznie mocno stonowana, rysuje się wyraziście na ciemnym, jednolitym tle. Sylwetka portretowanego widoczna jest do kolan.
Piłsudski jest tu przedstawiony w pełnym umundurowaniu, ubrany w szarobłękitną, jednorzędową kurtkę wojskową i tego samego koloru spodnie. Kurtka, zapinana na guziki, na portrecie przesłonięte szeroką, jasnobłękitną jedwabną szarfą, posiada cztery kieszenie – dwie górne z kontrafałdami i klapkami, również zapinanymi na guziki, i dwie dolne, zasłonięte częściowo rękawami kurtki oraz szerokim, skórzanym pasem wojskowym z dużą metalową klamrą. Szyję Marszałka okala stojący, wysoki kołnierz, obszyty granatowym aksamitem. Na kołnierzu wyszyte są srebrną nicią wężyki generalskie, podobnie jak na rękawach, spod których wyłaniają się białe mankiety koszuli, oraz na naramiennikach. Dodatkowo ozdabiają go wyhaftowane po obu stronach nad wężykami orzełki polskie i skrzyżowane pod nimi złote buławy marszałkowskie. Z prawego naramiennika kurtki spływa podwójny srebrny sznur funkcyjny, umocowany pod błękitną szarfą, a nad lewą górną kieszenią kurtki widnieją ordery: Virtuti Militari na ciemnobłękitnej wstążce, Polonia Restituta na wstążce biało-czerwonej, a najbardziej na lewo widać zarys oficerskiej Odznaki „Parasol”. Poniżej, bezpośrednio do kieszeni munduru przypięty jest najbardziej okazały ze wszystkich Order Orła Białego.

Wyprostowany po żołniersku Marszałek patrzy gdzieś daleko przed siebie z troską w ciemnych, przymrużonych oczach. Jego twarz, to twarz człowieka już dojrzałego w latach, doświadczonego, zdecydowanego i twardego. Pod wysokim czołem rysuje się prosty, wąski nos o rozdętych nozdrzach. Usta ma zasłonięte niemal całkowicie opadającymi w dół, ciemnymi i gęstymi wąsami. Nad oczami Marszałka stroszą się bujne, zrośnięte nad nosem brwi. Ciemne włosy, zaczesane do tyłu, odsłaniają szerokie i wysokie czoło wodza. Mocno zarysowany podbródek znamionuje człowieka o żelaznej woli. Widoczne lewe ucho jest niewielkie, przylegające do czaszki. Smagła cera Marszałka to cera żołnierza, który większość czasu spędza pod gołym niebem.
Elegancki, obity różowym jedwabiem fotel, na którym siedzi Piłsudski widoczny jest jedynie w swojej górnej części. Jest nią oparcie ujęte w rzeźbioną, złoconą ramę, która niżej posiada też białe elementy. Złocona jej część tworzy łuk zwieńczony po obu stronach rzeźbionymi, złoconymi sterczynkami (element zdobniczy w meblarstwie). Złoty sznur tapicerski biegnący wzdłuż ramy fotela dodaje blasku całości.

Portret namalowany przez Józefa Mehoffera został wykonany częściowo w obecności modela, który zapewne nie dysponował czasem na dłuższe pozowanie. Artysta posiłkował się więc jedną z najbardziej rozpowszechnionych fotografii Marszałka, co jest bardzo widoczne, kiedy się porówna oba te wizerunki.