Sekretarzyk hiszpański typu Vargueño, Bargueño

CAMINO DE SANTIAGO – SZLAK ŚW. JAKUBA

Hiszpania, Kastylia; początek XVII wieku;
Drewno malowane, intarsjowane;
Wymiary: wysokość 73 cm; szerokość 112 cm;
Zakup Muzeum UJ – Collegium Maius.

Kabinety typu Vargueño to renesansowe sekretarzyki bardzo charakterystyczne dla Półwyspu Iberyjskiego. Czas ich największego rozkwitu przypada na wiek XVI. Ze względu na orientalny charakter, dużą dekoracyjność i przydatność meble tego typu cieszyły się ogromną popularnością do drugiej połowy XIX wieku.

Kabinety typu Vargueño służyły przede wszystkim do przechowywania korespondencji i wartościowych drobiazgów. Pozwalała na to duża liczba szufladek i przestrzeń ukryta za przednią ścianką mebla. Lico było ruchomą płytą, która po opuszczeniu służyć mogła jako stół do pisania. Kabinety tego typu wspierane były na wysokich drewnianych, toczonych konstrukcjach, podstawach stołowych lub równie ozdobnych skrzyniach. Vargueño wykonywane były najczęściej z orzecha i zdobione kością i metalem. Były to zwykle zdobienia w typie MUDEJAR, który łączył europejskie i arabskie motywy. Kabinety o których mowa, były meblami reprezentacyjnymi, ale i dosyć praktycznymi. Zwykło się je traktować jako podróżne.

Opis kabinetu ze zbiorów Muzeum UJ

Sekretarzyk w kształcie prostopadłościanu. Jest to drewniana prostokątna skrzynia, której przednia ściana jest otwierana. Lico skrzyni jest umocowane na zawiasach, dzięki którym drzwiczki czy ruchomy blat mogą być opuszczane i podnoszone. Wewnętrzna strona lica jest gładka. Pozwala to na zastosowanie tej powierzchni jako miejsca do pisania.

Zewnętrzna strona lica (front skrzyni) jest ozdobiona płycinami. Płyciny to płyty z drewna lub sklejki, które przymocowane do mebla stanowią część jego konstrukcji lub stają się elementem dekoracyjnym. W przypadku prezentowanego kabinetu napotykamy na płyciny symetrycznie rozmieszczone o różnych kształtach geometrycznych (romboidalnych i wielokątów sześciobocznych). Płyciny są uwypuklone. Wypełnia je metalowy ażur z ornamentem geometryczno – roślinnym, a także sylwetkami lwów. Tłem jest czerwony jedwabny aksamit. Centralnie usytuowany jest ozdobny sześciokąt, w którym znajduje się otwór na klucz. Przylegają do niego metalowe elementy wyglądające niczym zawieszki o kształcie kolumienek spinające ramę skrzyni z klapą uchylną, tworząc bardzo ozdobny zamek.

Przednia i boczne ściany oraz narożniki zdobione są dodatkowo metalowymi okuciami. Na bocznych ściankach, po prawej i lewej stronie skrzyni usytuowane są kute antaby – metalowe uchwyty, ruchome rączki - osadzone na płycinach o kształcie i wyglądzie ujednoliconym z frontowymi zdobieniami. Wewnątrz skrzynia zawiera liczne szufladki i zamykane drzwiczkami wnęki o nieujednoliconych rozmiarach, których jest 19. W przypadku takich skrzyń zdarzały się dodatkowe przestrzenie – skrytki pomiędzy szufladkami a ścianą tylną sekretarzyka. Szufladki i drzwiczki skrytek są rzeźbione, inkrustowane kością i pozłacane. Praktycznie każda z szufladek posiada uchwyt w kształcie muszelki. Zdobienia są bardzo bogate i odznaczają się dużą dekoracyjnością i orientalną ornamentyką.

Sekretarzyk umieszczony jest na drewnianej podstawie typu puente. Jest to rodzaj stelaża, który nie jest w żaden sposób połączony z meblem. Na tej podstawie mebel spoczywa, a jej konstrukcja pozwala również na swobodne opuszczanie lica kabinetu.

Zdjęcie sekretarzyka